Dzień dobry,
w tym tygodniu przyjrzymy się Paris Charter on AI and Journalism i pewnemu eksperymentowi dotyczącemu Chata GPT w korelacji z mediami. Ale o AI będzie jeszcze w innym wymiarze.
Zajrzymy też na WhatsAppa, żeby sprawdzić, co tam robią wydawcy z Polski oraz kilku krajów świata.
A na koniec tradycyjnie trochę ciekawostek i krótki przegląd prasy online.
Ruszajmy!
🕓 To wydanie zawiera 1 569 słów. Przeczytasz go w ok. 7 minut.
🗠 Liczba tygodnia
The New York Times przekroczył próg 10 milionów subskrybentów (dane za Q3 2023). Do 2027 roku spółka planuje mieć ich 15 milionów. [Poynter]
✍🏼 Karta Paryska poświęcona AI
10 listopada 2023 roku podczas Parix Peace Forum ogłoszono Kartę Paryską ws. Sztucznej Inteligencji oraz Dziennikarstwa (Paris Charter on AI and Journalism). Dokument określa etykę i zasady korzystania z AI w pracy dziennikarskiej. To zbiór norm i wskazówek, z których można skorzystać, by zaadaptować je w swoim środowisku pracy niezależnie od miejsca, w którym wykonuje się swój zawód.
Czym jest Karta Paryska?
Na to pytanie najlepiej odpowie fragment preambuły:
Społeczna rola dziennikarstwa i mediów — pełnienia roli godnych zaufania pośredników dla społeczeństwa i jednostek — jest kamieniem węgielnym demokracji i zwiększa prawo każdego do informacji. Systemy sztucznej inteligencji mogą znacznie pomóc mediom w pełnieniu tej roli, ale tylko pod warunkiem, że będą wykorzystywane w środowisku redakcyjnym w sposób przejrzysty, uczciwy i odpowiedzialny.
Co zawiera Karta Paryska?
Dobre praktyki korzystania z AI w świecie dziennikarskim podzielono na 10 aspektów, których założenia opisano w kilku akapitach każdy. Poniżej lista zawartych w niej zagadnień:
Etyka dziennikarska powinna wskazywać mediom i dziennikarzom drogę w procesie korzystania z technologii.
Media powinny traktować priorytetowo interes człowieka.
Systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane w dziennikarstwie powinny wcześniej przejść niezależną ocenę.
Media zawsze są odpowiedzialne za treści, które publikują.
Media powinny w przejrzysty sposób informować o użyciu systemów sztucznej inteligencji.
Dziennikarze powinni zawsze weryfikować źródła pochodzenia informacji, by spełniały standardy autentyczności.
Dziennikarstwo powinno wytyczyć klarowną linię pomiędzy treściami autentycznymi a syntetycznymi.
Personalizacja treści stworzynych z wykorzystaniem AI powinna występować z zachowaniem zasad różnorodności oraz uczciwości przekazywanych informacji.
Dziennikarze, media oraz grupy wspierające dziennikarstwo powinny być zaangażowane w proces zarządzania sztuczną inteligencją.
Dziennikarstwo powinno podtrzymywać swoje podstawy etyczne i ekonomiczne w interakcjach z organizacjami odpowiadającymi za systemy AI.
Kto za tym stoi? Nad Kartą pracowała komisja zainicjowana przez Reporterów Bez Granic. Przewodniczyła jej Maria Ressa - filipińska dziennikarka, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla w 2021 roku.
Wśród członków komitetu znalazła się Polka - Justyna Kurczabinska (Head of News Strategy and Transformation, European Broadcasting Union).
Jak ważny to dokument (nad którym pracowano od miesięcy) pokazuje lista organizacji zaangażowanych w jego powstanie. Można ją znaleźć na stronie Reporterów Bez Granic.
Początek drogi
Oczywiście Karta Paryska nie rozwiązuje wszystkich bolączek na styku dziennikarstwa i sztucznej inteligencji. Wręcz przeciwnie. To dopiero początek drogi do wdrożenia regulacji tej rodzącej się technologii. Następny krok powinien należeć do legislatorów.
AI (…) chociaż obiecuje nowe możliwości, stwarza także poważne zagrożenia dla integralności informacji. Innowacje technologiczne nie prowadzą z natury do postępu: muszą być kierowane przez etykę, aby naprawdę przynieść korzyści ludzkości.
~ Maria Ressa, założycielka Rapplera, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla
📲 Paris Charter on AI and Journalism [Reporters Without Borders]
🤖 AI przeczesuje wiadomości
A skoro już przy sztucznej inteligencji jesteśmy, to warto sprawdzić najnowsze doniesienia na ten temat autorstwa badaczy z Reuters Institute for the Study of Journalism z Uniwersytetu w Oksfordzie.
Warto prześledzić ten eksperyment porównawczy z wykorzystaniem Chata GPT dla kilku ciekawych wniosków (jeden z nich poniżej) i samego podejścia do zweryfikowania pracy, którą wykonała AI.
Chatbot OpenAI wydaje się faworyzować źródła w języku, w którym prowadzona jest rozmowa, a angielski wydaje się być domyślny. Jeśli chodzi o wiadomości międzynarodowe, może to oznaczać, że serwisy informacyjne w języku innym niż angielski są często niedostatecznie reprezentowane w odpowiedziach na wiadomości w swoich krajach.
📲 ChatGPT is now online: here’s a look at how it browses and reports the latest news [Reuters Institute]
📲 How ChatGPT’s responses change as top news sites from five countries block it [Reuters Institute]
🖌️ Siła faktów przede wszystkim
W temacie AI i dziennikarstwa trafiłem ostatnio na znakomity artykuł Thomasa Baekdala - duńskiego badacza mediów, który przyjrzał się temu, jak sztuczna inteligencja powinna, a jak nie powinna być wykorzystywana do tworzenia artykułów.
Temat niezwykle ważny i aktualny. Przyjrzał się temu zagadnieniu na bardzo ciekawym przykładzie grafik generowanych przez AI dotyczących bombardowania Strefy Gazy:
Dziennikarstwo opiera się na ograniczeniu do rzeczywistości, która zawsze będzie mniejszym światem niż system, który może po prostu nadrobić wszystko, co chce. Ale to ograniczenie jest naszą siłą. To sprawia, że dziennikarstwo wyróżnia się na tle innych!
📲 The importance of journalistic AIs [Baekdal]
📲 How to cover AI – a guide for journalists [The Fix]
🤳🏽 Media wpuszczone w… kanały na WhatsAppie
W mediach społecznościowych pojawiła się kolejna przestrzeń do eksperymentów. To Kanały na WhatsAppie. Przypominają te z Instagrama. Część wydawców już stworzyła swoje. Niektórzy ogólne, inni również tematyczne. Na razie przyglądają się z uwagą temu, jak reagują odbiorcy.
W Polsce nie spotykają się one na razie z wielkim zainteresowaniem. Ostatnio zrobiło się o nich nieco głośniej w kontekście aktywności dziennikarza sportowego i przedsiębiorcy Krzysztofa Stanowskiego, który utworzył takowy po odejściu z Kanału Sportowego, aby komunikować się w ten sposób z czytelnikami oraz informować o nowym przedsięwzięciu.
A co z mediami w Polsce? Tutaj popularność tego rozwiązania jest niewielka. Przynajmniej na razie. Ale też WhatsApp nie jest w naszym kraju komunikatorem nr 1. Wyprzedza go Messenger i to o kilka długości.
Poza Europą sytuacja wygląda zgoła inaczej. Tam też można mówić o naprawdę dużych zasięgach i rzeszach obserwujących. Nic więc dziwnego, że Hanaa' Tameez na łamach Nieman Lab pokunisiła się o obszerną analizę na ten temat popartą rozmowami z wieloma przedstawicielami wybranych redakcji, którze korzystają z Kanałów WhatsApp. Poniżej kilka cytatów i link do całości:
Financial Times (Nisha Chittal, managing editor):
Wiemy, że sposób, w jaki ludzie dzielą się wiadomościami, zmienia się - nie udostępniają historii na Facebooku ani Twitterze tak często, jak kiedyś, wysyłają im SMS-y do znajomych i czatów grupowych - więc chcieliśmy znaleźć sposób na wykorzystanie tego zachowania odbiorców.
Washington Post (Kyley Schultz, assignment editor for social):
Jesteśmy w stanie mieć tylko jednego administratora na kanale, więc obecnie Travis Lyles, zastępca dyrektora społecznościowego, publikuje wszystko. Travis i ja codziennie rozmawiamy o tym, co warto publikować w tej przestrzeni. Wszelkie elementy projektu lub wideo są zmieniane z naszych innych kanałów społecznościowych. Współpracowaliśmy z naszym zespołem analitycznym, aby skonfigurować szczegółowe śledzenie historii publikowanych na kanałach.
The Atlantic (Bhumika Tharoor, managing editor):
Moja wskazówka dla wydawców jest taka, że jeśli koszt alternatywny eksperymentu na tej platformie jest niski (na przykład obecnie nie ma możliwości planowania postów na WhatsAppie), to jest warte zachodu. Jest za wcześnie, aby zaangażować się w długoterminową strategię, ale zawsze warto zobaczyć, jakie nowe zachowania pojawiają się w każdym eksperymencie.
Times of India (Prasad Sanyal):
WhatsApp to także okazja do stworzenia społeczności, w których można wykorzystać niszową publiczność, i to jedna z rzeczy, które bada Times of India. Planujemy połączyć się z kobietami, rodzicami i nie tylko.
CNN en Español (Esteban Campanela, executive producer of multi-platform content):
Eksperymentujemy, ale ogólnie preferujemy krótkie teksty, aby dać użytkownikom nagłówek. Jest dla nas jasne, że naszym głównym celem jest doprowadzenie użytkowników do naszej strony internetowej w celu uzyskania pełnej historii.
Axios (Priyanka Vora, director of audience):
Monitorujemy rozwój obserwujących nasz kanał i planujemy wdrożyć promocje biuletynów Axios, aby lepiej śledzić konwersje w przyszłości. Obecnie naszym głównym celem jest budowanie świadomości, a nie wykorzystywanie WhatsAppa jako głównego źródła ruchu internetowego. (…) Naszym celem jest spotkanie z czytelnikami tam, gdzie są i dostarczanie wiadomości w formacie, który najlepiej sprawdza się na tej platformie.
📲 How 13 news publishers are using WhatsApp Channels [Nieman Lab]
📲 Strategies news publishers use on WhatsApp Channels for audience engagement [Twipe Mobile]
Kanały WhatsApp w Polsce
Wracając do aktywności polskich mediów w Kanałach na WhatsAppie* warto wspomnieć, że najlepiej radzi sobie Onet (10 tysięcy obserwujących). Dalej są inne feedy należące do Ringier Axel Springer Polska: Fakt (470 obserwujących), Business Insider Polska (409), Przegląd Sportowy (375). Na tym ostatnim nie pojawił się na razie żaden post. Na BI - jeden.
Kanał Onetu utrzowono 11 października. Pozostałych mediów: w minionym tygodniu.
Dla porównania: istniejący od 2 listopada kanał Krzysztofa Stanowskiego ma już 24 tysiące obserwujących.
*dane na dzień 11 listopada 2023 r.
🗞️ Wycinki
85% ludzi martwi się dezinformacją online
Audrey Azoulay, dyrektor generalny organu kultury ONZ (Unesco) powiedział dziennikarzom w poniedziałek, że fałszywe informacje i mowa nienawiści w Internecie przyspieszyły i wzmocniły platformy mediów społecznościowych, co stanowi “poważne zagrożenie dla spójności społecznej, pokoju i stabilności”.
📲 85% of people worry about online disinformation, global survey finds [The Guardian]
3 lekcje wzrostu od Kyiv Independent
The Kyiv Independent to startup medialny z Ukrainy. Dzięki milionom czytelników miesięcznie informujemy globalną społeczność o aktualnych wydarzeniach z wojny Rosji w Ukrainie. Jednocześnie próbując wprowadzać innowacje na każdym kroku.
📲 Kyiv Independent shares 3 lessons for growing a media startup during a war [INMA]
Szkoda spowodowana odczłowieczającym językiem
Nienawidzone, pogardzane i nieufne grupy są często opisywane w sposób odczłowieczający – zarówno rażąco poprzez metafory zwierząt, jak i bardziej subtelnie, stosując mniej humanizujące, wyraźnie ludzkie opisy - mówi Nick Haslam, profesor psychologii na University of Melbourne w Australii.
📲 The harm caused by dehumanising language [BBC]
Podcasty źródłem wiadomości
Około połowa Amerykanów słuchała podcastu w ubiegłym roku, a większość z nich natrafiła na wiadomości.
📲 Podcasts as a Source of News and Information [Pew Research Center]
To wszystko na dziś. Do zobaczenia wkrótce. Pamiętaj, że jeśli spodobało Ci się to wydanie albo po prostu cenisz Bastian Lab Newsletter, podziel się nim z innymi.